Có lẽ, ai cũng biết nhà thơ Xuân Diệu là người sống độc thân. Nhưng chưa chắc đã mấy ai biết được cái cảnh sông ấy của ông trong những ngày Tết nhất như thế nào.
Nếu chúng ta hiểu, Tết là một dịp để cho mọi gia đình Việt Nam, dù giàu nghèo, dù sang hèn đều nghỉ ngơi công việc thường nhật, gói bánh chưng, mua dự trữ thức ăn, sắm sanh cái này cái nọ, thì ta có thể nói rằng, nhà thơ Xuân Diệu không có Tết bao giờ.
Nếu chúng ta hiểu, Tết là một dịp để cho mọi gia đình Việt Nam, dù giàu nghèo, dù sang hèn đều nghỉ ngơi công việc thường nhật, gói bánh chưng, mua dự trữ thức ăn, sắm sanh cái này cái nọ, thì ta có thể nói rằng, nhà thơ Xuân Diệu không có Tết bao giờ.
Tết, đối với Xuân Diệu, chỉ có khác ngày thường duy nhất ở hai điểm: thứ nhất, trong nhà có một cành đào thắm rất đẹp – đẹp vào loại nhất nhì phiên chợ hoa hôm ông đi sắm cành đào ấy. Thứ hai, trên chiếc bàn con con, mặt vuông, gần như hình lập phương, kích thước 40x40x40 cen-ti-mét có một bao thuốc lá thơm và một đĩa kẹo ngon để tiếp khách ngày xuân. Còn thì không hề có bánh chưng, mâm ngũ quả, giò chả hay bất cứ một thức ăn thức uống nào khác thường.
Thường tình, những ngày gần Tết, rồi những ngày áp Tết, ai ai cũng có một tâm trạng xốn xang, nao nao nghĩ nhiều, bàn nhiều đến cái Tết, rồi chạy đi chỗ này một tí, chạy tới chỗ kia một tí, mua thứ này, sắm thứ kia… Riêng đối với nhà thơ Xuân Diệu thì không hay ít ra, thì tôi chưa thấy ông làm như thế bao giờ.
Càng những ngày trước Tết, gần Tết, áp Tết, rồi 30, mùng một Tết… ông càng ngồi riết róng bên bàn viết. Ông cố tình lấy công việc để lấp đi cái khoảng trống thời gian đáng sợ của một người độc thân, không vợ, không con trong những ngày Tết ấy. Đêm 30 Tết hàng năm, ông vẫn một mình một bóng ngồi bên cái bàn viết, cố sức dồn hết nghị lực và tâm lực vào những trang văn, mặc chung quanh ông nhà nhà vợ chồng, con cái quây quần. Thỉnh thoảng ông lại ngừng viết hoặc ngừng đọc, ngồi sau cái bóng tối mờ mờ của chao đèn bằng thuỷ tinh mầu, ngước mắt lên nhìn xa xăm vào khoảng không vô tận, thở dài một mình: “Chà chà chà chà…”. Đã nhiều lần tôi thấy ông quá mệt mỏi và quá đau đầu, phải tự mình lấy quả tạ tay bằng gang đập đập lên vai, lên cổ và suốt dọc sống lưng. Mãi cho đến khi tiếng pháo giao thừa nổ ran trời Hà Nội, ông mới buông bút xuống, miệng “chà chà chà…”, chân rời bàn viết, tự đi rót cho mình một ly rượu, một mình đón giao thừa.
Những ngày Tết, Xuân Diệu thường chỉ rời bàn viết lúc nghỉ đi ăn cơm. Tết nào ông cũng có một tờ giấy ghi lịch đi ăn cơm tế tại những gia đình người thân mà ông được mời.
Ở Hà Nội, ông có hai người em ruột: chị Ngô Xuân Như và anh Ngô Xuân Huy. Thường thường bữa cơm tất niên chiều 30 Tết, ông ăn tại nhà chi Như. Những bữa cơm sau vào các ngày mùng một mùng hai Tết thì ở nhà em trai ông là anh Ngô Xuân Huy, hoặc gia đình anh Ngô Nhật Quang (phố Yên Thế), gia đình anh Nguyễn Thượng Đạt (phố Nguyễn Thượng Hiền) là hai người bạn thân của ông mời. Trong những ngày Tết ấy, năm nào gia đình nhà thơ Huy Cận cũng mòi Xuân Diệu một bữa. Vì hai ông cùng ở chung một sô” nhà 24 Điện Biên Phủ, cho nên bữa cơm khách tại nhà Huy Cận, đối với Xuân Diệu là nhẹ nhàng, thuận tiện nhất, thường thường hôm ấy Xuân Diệu tập trung vào công việc viết lách được cao nhất, cho tối tận lúc phải ngồi vào mâm.
Ngoài khoảng thời giờ ít ỏi để đi chúc Tết, thăm thú một số bạn bè, đối với nhà thơ Xuân Diệu, những ngày Tết là những ngày ông làm việc bên bàn viết cật lực. Ông tự gồng mình lên mà làm việc. Ông cô tình như thế để phần nào bớt đi nỗi cô đơn. Nếu có ai đó nghĩ rằng Xuân Diệu là một người yếu đuối thì người đó đã hoàn toàn nhầm. Sự thật, Xuân Diệu là một thi sĩ luôn luôn và lúc nào cũng là một người có nghị lực phi thường, sông và làm việc, lao động sáng tạo phi thường, bất chấp mệt mỏi, bất chấp đau khổ, bất chấp cô đơn.
Thường tình, những ngày gần Tết, rồi những ngày áp Tết, ai ai cũng có một tâm trạng xốn xang, nao nao nghĩ nhiều, bàn nhiều đến cái Tết, rồi chạy đi chỗ này một tí, chạy tới chỗ kia một tí, mua thứ này, sắm thứ kia… Riêng đối với nhà thơ Xuân Diệu thì không hay ít ra, thì tôi chưa thấy ông làm như thế bao giờ.
Càng những ngày trước Tết, gần Tết, áp Tết, rồi 30, mùng một Tết… ông càng ngồi riết róng bên bàn viết. Ông cố tình lấy công việc để lấp đi cái khoảng trống thời gian đáng sợ của một người độc thân, không vợ, không con trong những ngày Tết ấy. Đêm 30 Tết hàng năm, ông vẫn một mình một bóng ngồi bên cái bàn viết, cố sức dồn hết nghị lực và tâm lực vào những trang văn, mặc chung quanh ông nhà nhà vợ chồng, con cái quây quần. Thỉnh thoảng ông lại ngừng viết hoặc ngừng đọc, ngồi sau cái bóng tối mờ mờ của chao đèn bằng thuỷ tinh mầu, ngước mắt lên nhìn xa xăm vào khoảng không vô tận, thở dài một mình: “Chà chà chà chà…”. Đã nhiều lần tôi thấy ông quá mệt mỏi và quá đau đầu, phải tự mình lấy quả tạ tay bằng gang đập đập lên vai, lên cổ và suốt dọc sống lưng. Mãi cho đến khi tiếng pháo giao thừa nổ ran trời Hà Nội, ông mới buông bút xuống, miệng “chà chà chà…”, chân rời bàn viết, tự đi rót cho mình một ly rượu, một mình đón giao thừa.
Những ngày Tết, Xuân Diệu thường chỉ rời bàn viết lúc nghỉ đi ăn cơm. Tết nào ông cũng có một tờ giấy ghi lịch đi ăn cơm tế tại những gia đình người thân mà ông được mời.
Ở Hà Nội, ông có hai người em ruột: chị Ngô Xuân Như và anh Ngô Xuân Huy. Thường thường bữa cơm tất niên chiều 30 Tết, ông ăn tại nhà chi Như. Những bữa cơm sau vào các ngày mùng một mùng hai Tết thì ở nhà em trai ông là anh Ngô Xuân Huy, hoặc gia đình anh Ngô Nhật Quang (phố Yên Thế), gia đình anh Nguyễn Thượng Đạt (phố Nguyễn Thượng Hiền) là hai người bạn thân của ông mời. Trong những ngày Tết ấy, năm nào gia đình nhà thơ Huy Cận cũng mòi Xuân Diệu một bữa. Vì hai ông cùng ở chung một sô” nhà 24 Điện Biên Phủ, cho nên bữa cơm khách tại nhà Huy Cận, đối với Xuân Diệu là nhẹ nhàng, thuận tiện nhất, thường thường hôm ấy Xuân Diệu tập trung vào công việc viết lách được cao nhất, cho tối tận lúc phải ngồi vào mâm.
Ngoài khoảng thời giờ ít ỏi để đi chúc Tết, thăm thú một số bạn bè, đối với nhà thơ Xuân Diệu, những ngày Tết là những ngày ông làm việc bên bàn viết cật lực. Ông tự gồng mình lên mà làm việc. Ông cô tình như thế để phần nào bớt đi nỗi cô đơn. Nếu có ai đó nghĩ rằng Xuân Diệu là một người yếu đuối thì người đó đã hoàn toàn nhầm. Sự thật, Xuân Diệu là một thi sĩ luôn luôn và lúc nào cũng là một người có nghị lực phi thường, sông và làm việc, lao động sáng tạo phi thường, bất chấp mệt mỏi, bất chấp đau khổ, bất chấp cô đơn.
