Với nét riêng của một hồn thơ luôn thức nhọn giác quan để sống, nhận thức, khám phá, sáng tạo, biểu hiện nghệ thuật, Thơ mới Xuân Diệu đã dùng rất nhiều lần và rất đạt các động từ chỉ hành động và trạng thái tâm linh của cái tôi trữ tình, của các nhăn vật trữ tình để hiểu hiện cảm xúc, cảm giác mãnh liệt, dữ dằn như các từ: ôm, riết, quấn, cắn, ăn, uống, hút, say, no nê, đã… Nhiều đoạn thơ in đậm đặc dấu ấn nét riêng này của ngôn ngữ Thơ mới Xuân Diệu:
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mởn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thấu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây và cỏ rạng
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi
Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi
(Vội vàng)
Hoặc:
Ta ôm choàng, ôm riết bánh thần tiên
Ta ôm bó cánh tay ta làm rắn
Làm dày da quấn quýt cả mình xuân
Không muốn đi mãi mãi ở vườn trần
Chân bắt rễ để hút mùa dưới đất
(Thanh niên)
Và:
Ta bám vào da thịt của đời
Ngoạm sự sống để làm êm đói khát
Muôn nỗi ấm và muôn nỗi mát
Ta đều ăn, nhấm nhía rất ngon lành
Ngực thơ trời mình hút nắng trời xanh
(Thanh niên)
Còn đây nữa:
Tôi kẻ đưa tay bấu mặt trời
Kẻ đựng trái tim trìu máu đất
Hai tay chín mọng bám vào đời
Kẻ uống tình yêu dập cả môi
Ngay cả ở lĩnh vực tình yêu, Xuân Diệu cũng muốn biểu hiện tình yêu đôi lứa bằng những từ ngữ chỉ hành động và trạng thái giao cảm của giác quan đôi lứa.
Hãy sát đôi đầu! Hãy kề đôi ngực
Hãy trộn nhau đôi mái tóc ngắn dài
Những cánh tay hãy quấn riết đôi vai
Hãy dâng cả tình yêu lên khoé mắt
Hãy khăng khít những cặp môi gắn chặt
Cho anh nghe đôi hàm ngọc của răng.
(Xa cách)
Biểu hiện trạng thái tâm hồn đang yêu, hoặc chưa yêu, Xuân Diệu cũng dùng những từ ngữ chỉ sự sông động hoặc sự ngủ yên, bất động của giác quan:
Bằng lời riêng nơi cuối mắt đầu mầy
Bằng nét vui, hằng vẻ thẹn, chiều say
Bằng đầu ngả, bằng miệng cười, tay riết
Bằng nín lặng, bằng chỉ anh có biết
Cốt nhất là em chớ lạnh như đồng
Chớ thản nhiên bên một kẻ cháy lòng
Chớ yên ổn như mặt hở nước ngủ
Vâng! Xuân Diệu ưa một tình yêu sống động “thức nhọn giác quan”, ông không thể chấp nhận tình yêu mà các giác quan “như mặt hở nước ngủ”, bất động.
