Xuân Diệu không muôn phân tán thì giờ và tài hoa, sức lực vào những cái gì không có ích cho sản xuất. Chỗ đứng và giá trị của nhà văn là ở chỗ sản xuất cho tốt, cho hay, cho nhiều. Ôi, đời người thì ngắn ngủi mà nghệ thuật biết bao là khó khăn. Có dồn tất cả tinh lực, tất cả thì giờ của một kiếp người vào đấy cũng không đủ. Xuân Diệu nghĩ thế, và anh đặt lên trên hết chất lượng và số lượng của trang viết. Anh tập thể dục, anh giữ vệ sinh, anh ăn uống cho đủ lượng đủ chất và điều độ, tiết kiệm… để viết. Viết ngày, viết đêm.
Đang có hứng, có đà, thì không thể dừng lại. vả lại sách in, bài đăng báo có thòi hạn của nó. Mùa hè anh xoay trần ra viết. Trông con người anh đang viết, lắm lúc thấy không có vẻ gì là “thi sĩ” cả. Một sự lao động cật lực, căng thẳng, hối hả. Một sự đánh vật với ý tứ, chữ nghĩa, vần điệu, hình ảnh… và với thời gian. Cái này rút cục mới là kẻ thù đáng gờm nhất của anh. Phải, thời gian – “Mau với chứ, vội vàng lên với chứ!” – anh phải tranh thủ từng phút, từng giây. Ngày xưa, anh sợ thòi gian cướp đi của anh những lạc thú tuổi trẻ và tình yêu. Ngày nay,anh sợ thời gian cướp đi của anh những tháng ngày anh sống và làm việc cho đời, cho cách mạng.
Nhưng bản chất Xuân Diệu là một bản chất tích cực. Anh lao vào công việc. Làm việc và làm việc. Cứ làm việc thật tốt, thật nhiều cho đời thì sẽ được sống mãi với đời. Tôi đã thấy có lần anh phát cáu, văng tục lên với chính sự làm việc quyết liệt của mình: “Chỉ muốn vất mẹ nó đi, sao lại nhận viết làm gì! Khổ quá! Mệt quá!” Nhưng tôi biết, thanh toán xong cái “của nợ” ấy chưa ráo mực, anh sẽ lại nhận ngay một “com-măng” khác.
Với Xuân Diệu, làm thơ, viết văn thực sự là một nghề nghiệp. Đã là nghề thì “nhất nghệ tinh nhất thân vinh”. Đừng trông cậy vào cái gì khác, trừ khi anh không thật tâm đi vào nghề này. Muôn “nghệ tinh” thì phải khổ luyện. Cứ xem những cái tên sách của Xuân Diệu: Dao có mài mới sắc, mài sắt nên kim… Anh viết bào Sự lao động cật lực của nhà nghệ sĩ thiên tài nêu lên tấm gương lao động nghệ thuật thật “dễ sợ” của Mikenlăng.
